رسوب شناسی و ژئومورفولوژی رودخانه صدخرو در غرب سبزوار

حوضه آبریز صدخرو در شمال روستای صدخرو واقع در غرب سبزوار دارای طول و عرض به ترتیب 19/21 و 3/44 و مساحت66/321کیلومتر مربع و به شکل کشیده در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته است. این حوضه در زون ساختاری سبزوار و در بالای گسل درونه واقع شده است و واحدهای سنگی منطقه شامل افیولیت ملانژهای کرتاسه پسین ، سنگ آهک ائوسن، ماسه سنگ، شیل و مارن و ژیپس الیگومیوسن و کنگلومرا پلیوسن است. به منظور بررسی تغییرات اندازه ذرات و عوامل موثر بر ریزشوندگی 54 نمونه رسوب از کانال اصلی رودخانه مذکور برداشت و آنالیز شده و براساس آن مشخص گردید و مشخص شد روند تغییرات اندازه ذرات به سمت پایین دست کاهش می یابد. دو عامل جورشدگی هیدرولیکی و سایش فاکتورهای اصلی در ریز شوندگی هستند. همچنین براساس مطالعات رسوب شناسی مشخص شد هر چه به سمت پایین دست پیش برویم رسوبات رودخانه صدخرو عمدتا به صورت جورشدگی و کشیدگی بهتر و نیز کج شدگی مثبت هستند. در رودخانه صدخرو رسوبات براساس اندازه ذرات در سه گروه گراول، ماسه و گل قرار می گیرند و براساس مشاهدات صحرایی هشت رخساره رسوبی شناسایی و مورد بررسی قرار گرفت که شامل گراول ماتریکس پشتیبان (gmm)، گراول دانه پشتیبان (gcm)، گراول با طبقه بندی مسطح (gp)، ماسه توده ای (sm)، ماسه با طبقات مورب مسطح (sp)، ماسه با طبقه بندی مورب عدسی (st)، گل لامیناسیون دار (fl) و گل توده ای (fm) هستند. رخساره های موجود در چهار عنصر ساختاری کانال (ch)، جریان گراویته (sg)، بار گراولی و اشکال لایه ای (gb) و رسوبات ریز خارج از کانال (ff) شکل گرفته اند. براساس مجموعه های رخساره ای و عناصر ساختاری، مدل رسوبی رودخانه مورد مطالعه بریده بریده با بار گراولی است. برای بررسی و برآورد تولید رسوب و شدت فرسایش در حوضه آبریز مورد مطالعه از روش gis و مدل اصلاح شده mpsiac استفاده شده است که نتایج حاصل از اینها نشان می دهد میزان تولید رسوب و فرسایش در این حوضه نسبتا بالا بوده و یکی از عوامل اصلی در این خصوص حساس بودن سنگها به عوامل فرسایشی است. نتایج حاصل از مدل mpsiac نشان می دهد که بیشتر مساحت حوضه مربوط به محدوده کلاس iv می باشد. انواع اشکال فرسایشی موجود در منطقه شامل فرسایش سطحی، شیاری، آبراهه ای، واریزه ای و کناری است.